IZGRAĐENA PRIJE KOSOVSKOG BOJA

Koča Mehmet-beg džamija

u selu Tabanovce - Kumanovo

DŽAMIJA SA KOJE SE EZAN NIJE PROUČIO VIJEK I PO

Xhamia e vjeter Tabanovc

Xhamia e vjeter Tabanovc

Izgrađena oko 1380. godine, džamija Koča Mehmet-beg u selu Tabanovce blizu Kumanova, smatra se jednom od najstarijih džamija na Balkanu.

Međutim prošlo je skoro vijek i po otkako je zadnji put sa njenog minareta proučen ezan (poziv na molitvu).

Smještena nedaleko od granice koja dijeli Srbiju od Makedonije, pored međunarodne saobraćajne magistrale Beograd-Skopje, sada već izgleda kao ruševina, ostavljena na milost i nemilost vremenu.

Prošlo je više od 150 godina da se o ovoj džamiji niko se ne stara, odnosno od vremena otkako u njemu više nema nijednog muslimana.

Nastanjeno uglavnom srpskim stanovništvom, selo Tabanovce sačinjeno je od pet ulica (mahala). Kako su nam ispričali njegovi mještani, Tabanovce se dijeli na mahale čija su imena i dan-danas onakva kakva su bila u doba Osmaskog carstva – mahala Šifluk, mahala Slanište, mahala Sertači i Buzina mahala (izuzetak je mahala Centar).

Stanovnici sela Tabanovce sa vidinim emocijama govore o Koča Mehmet-beg džamiji. Svako od njih je, kažu, na neki način svoje djetinjstvo proveo uz džamiju.

“Odrastao sam igrajući se sa drugarima po tabanovačkoj džamiji. Iskreno da vam kažem, bilo je veliko zadovoljstvo popeti se na minaret džamije, sa kojeg se moglo videti čitavo selo”, kaže sa puno emocija mještanin Slađan Arsić.

“Pamtim, kao da se to danas desilo, kada nam je pokojna baka rekla da ovo mesto datira od davnina, pošto se u našem selu nalazi jedna od najstarijih džamija na Balkanu, kako se prenosi kroz narodna predanja, generacijama unazad”, objašnjava Arsić.

Dodaje da lokalno stanovništvo nikad nije imalo tendenciju da džamiju ošteti, a kamoli sruši u cjelosti:

“Iako nismo muslimani, mi nijednom nismo demolirali džamiju u našem selu. Ova džamija se raspala od ljudskog nemara, od ljudi koji su ovde došli iz drugih krajeva u potrazi sa zlatnicima iz osmanskog doba, stvorivši tom prilikom velike iskopine u dvorištu, ali i unutar same džamije.”

Historijat džamije

Koča Mehmet-beg džamija u selu Tabanovce izgradila je osmanska vojska istovremeno kada i džamiju u selu Orizare, između 1375. i 1378. godine. Ali, 1936, džamiju u selu Orizare, lokalno stanovništvo je srušilo i njeni temelji još uvijek postoje, kaže Enver Zekiri, teolog i učenjak porijeklom iz sela Orizare, blizu Kumanova.

“Prema nalazima istraživanja, džamije je osmanska vojska gradila u blizini vojnih kasarni, kada su one uglavnom služile vojnicima (askerima) za obavljanje vjerskih obreda. Međutim treba istaći činjenicu da je džamija Koča Mehmet-beg sagrađena pored glavnog puta koji je i u ono vrijeme povezivao Balkan sa Evropom te da su je osim vojske, posjećivali i drugi ljudi”, objašnjava Zekiri. Dodaje da se tačno ne zna koliko je vremena ova džamija bila u funkciji, međutim, prema posljednjim narodnim kazivanjima, tome ima više od 150 godina, a najvjerovatnije stoga što od tog perioda u selu Tabanovce ne živi nijedan pripadnik islamske vjeroispovijesti.

“Muslimani su napustili ovo selo između 18. i 19. vijeka, što je utjecalo na njeno sadašnje stanje”, zaključuje muftija Abedin ef. Imeri iz Kumanova.

Saša, također seljanin, kaže da ovo selo datira i postoji od vremena Osmanskog carstva, pošto je i džamija sagrađena u to doba, da se lokacija na kojoj je sagrađena naziva Čifluk, što je također naziv  iz tog doba.

Ljubomir Dimitrijević, živi u blizini džamije. Kaže da je prije nekoliko dana vidio neke ljude kako čiste džamiju i vrše neka istraživanja.

“Nekoliko dana za redom ovde su dolazili neki ljudi koji su vršili čišćenje i iskopavanja u džamiji”, kaže Dimitrijević.

Zahtjevi za rekonstrukciju

I zaista, u septembru se, na zahtjev Muftijstva Kumanovo, muftija Abedin ef. Imeri susreo se sa direktorom Nacionalnog centra za konzervaciju Mehemetom Selmanijem, koji im je izdao odobrenje za čišćenje džamije i sklanjanje otpada koje je ostalo nakon arheološkog ispitivanja koje je svojevremeno sprovelo Ministarstvo kulture, ali i od građana koji su na svoju ruku kopali i tražili blago.

Iako se džamija nalazi pored glavnog magistralnog puta, nema nijednog prilaza koji bi vodio do njenog dvorišta, a lokalni zemljoradnici obrađuju svoje njive tik uz njene temelje, ugrožavajući tako i onaj mali broj jedva preživjelih relikvija.

Prema podacima Arheološkog muzeja Makedonije, ova džamija spada među 38 vjerskih objekata koji su zakonom zaštićeni u ovoj zemlji. Stoga je Nacionalni centar za konzerviranje pripremio projekat njene obnove. Muftijstvo Kumanova čeka na dobijanje dozvole za sveobuhvatnu rekonstrukciju džamije, a potom i njeno stavljanje u službu vjernika.

Također, za vjekovima staru Koča Mehmet-beg džamiju, izgrađenu za osmanske vojnike još prije Kosovskog boja, zainteresirale su se i turske organizacije, koja su spremne finansirati njenu rekonstrukciju te izgradnju putnog prilaza do džamije.

Trenutno stanje

Trenutno je džamija u potpunosti van funkcije. U njenom dvorištu  postavljene su trake kojim se ukazuje na nedavna iskopavanja. Otpadnog materijala je svuda po džamijskom dvorištu i oko nje.

Džamijska kupola zadržala je prvobitni oblik, ali se nekad urađene arabeske (islamski ornament, sastavljen od geometrijskih linija i stiliziranih biljnih motiva) naziru i dalje su u dobrom stanju.

Unutrašnji zidovi su uglavnom prešvrljani, dok su u centralnom dijelu džamije vidljivi otvori, za koje se smatra da potiču od zadnjih iskopavanja. U dvorištu se primjećuju i temelji za koje se pretpostavlja da su od pratećih objekata džamije.

Ostalo je samo pola minareta džamije, dok je druga polovina vremenom srušena.

Ulica koja je nekada vodila u pravcu džamije, više ne postoji. Ona je sada dio obradivih površina lokalnih zemljoradnika.

Prilikom posljednjih iskopavanja, istraživačkog karaktera, koje su proveli arhelolozi pri makedonskom ministarstvu kulture, otkriveno je da su se u dvorištu džamije nalazili hamam (kupatilo), te vodenica i han (svratište). Takođe je otkriveno da od hamama do džamije postoji jedan tunel, za koga se pretpostavlja da je služio osmanskim vojnicima u slučaju neke opasnosti, rečeno je u Muftijstvu Kumanova.

Ova istraživanja obavljaju se i sada, uprkos činjenici da je ovaj vjerski objekat uveden u registar zakonom zaštićenih objekata i proglašen je spomenikom od kulturno-historijskog naslijeđa Republike Makedonije

Koca Mehmet begova džamija čezne za ezanom

Džamija je napuštena i ruinirana džamija sa djelimično urušenom munarom, sa iskopinama okolo i dosta ruševina, ali džamija očekuje da joj neko "pruži ruku" da se sa njene munare ponovo čuju ezani

U severnom delu Makedonije, kod Kumanova, nalazi se selo Tabanovce. Koča Mehmet begova džamija u ovom selu, koja je više od jednog vijeka bila zatvorena za vjerske službe, i dalje čeka na obnovu. Džamija se nalazi u blizini granice sa Srbijom, a datira iz 1380. godine, iz osmanskog perioda, i smatra se jednom od najstarijih džamija na Balkanu. Prema istoričaru Michelu Kielu, džamiju je u 16. vijeku sagradio Mehmed paša iz Kačanika. Ova džamija se nalazi pored puta, na sredini livade.

To je napuštena i ruinirana džamija sa djelimično urušenom munarom, sa iskopinama okolo i dosta otpada, ali džamija očekuje da joj neko "pruži ruku" kako bi se sa njene munare ponovo čuli ezovi. Ako se rekonstruiše prvobitni izgled kupole ove jednospratne džamije, koja je građena po arapskoj arhitekturi, vidjet će se da su na ovom vjerskom objektu rađena istraživanja, o čemu svjedoče velika iskopavanja unutar objekta. Do džamije se ne može naći put, a poljoprivrednici sela koriste dvorište džamije za svoje usjeve.

Sa nekadašnje ulazne kapije u dvorištu Koča Mehmet begove džamije danas se vide samo temelji u vidu stubova koje je zatrpala zemlja. Nedavno su, nakon obavljenih istraživanja, otkriveni ovi temelji i veliko kamenje, koje svjedoče da je tu u to vrijeme postojala česma, a ujedno ukazuju i na činjenicu da je na tom prostoru nekada bio hamam i hamam.

Milan Jovanović, jedan od žitelja sela Tabanovce, rekao je za Anadolu Agency (AA) da je prije otprilike mjesec dana u selo stigao istraživački tim Ministarstva kulture Makedonije i zatražio ljude koji bi im pomogli u istraživanju. u blizini džamije. Jovanović je rekao da je čišćenje prostora oko džamije trajalo oko 20 dana, a u tome je učestvovao zajedno sa ostalim seljanima. “Rekli su nam da se izvode radovi kako bi se džamija uzela pod zaštitu ili izvršila njena rekonstrukcija. "Ispitivali su čvrstoću konstrukcije džamije, ispitivali su da li su temelji napukli ili ne, uzimali uzorke građevinskog materijala, radili istraživanja da bi se procijenila godina izgradnje", rekao je Jovanović i dodao da je do sada bilo nije bilo pokušaja rekonstrukcije džamije.

Aleksandar Vidanović, takođe meštanin sela Tabanovce koji je učestvovao u čišćenju unutrašnjosti i okoline džamije, rekao je: „Istraživački tim Ministarstva kulture nam je saopštio da je razlog istraživanja obnova džamije. ." Vidanović je naglasio da je cilj istraživanja bio da se utvrdi kada je džamija izgrađena i ko je u to vrijeme stanovao na tim prostorima. “Poznato je da je džamiju u 15. vijeku sagradio Koča Mehmet beg, ali na to još nismo dobili jasan odgovor”, rekao je Vidanović. U selu Tabanovce, gdje se nalazi džamija, još uvijek postoje ostaci godišnjaka iz osmanskog perioda.

na izlazu auto-puta za Tabanovce uočljiva džamija

Џамијата Коџа Мехмет Беј копнее по повик за молитва

Во северниот дел на Македонија, во близина на Куманово се наоѓа селото Табановце. Џамијата Коџа Мехмет Беј во ова село, којашто повеќе од еден век е затворена за извршување на верските обреди, продолжува да го исчекува своето обновување.

Џамијата се наоѓа во близина на границата со Србија, а потекнува од 1380 година, од отоманскиот период, и се смета за една од најстарите џамии на Балканот.

Според историчарот Мишел Кил, џамијата е изградена во 16. век, од страна на Мехмед Паша од Качаник.

Оваа џамија се наоѓа покрај патот, среде една полјана. Таа е напуштена и руинирана џамија со делумно урнато минаре, со ископини наоколу и многу отпад, но џамијата очекува некој „да ѝ подаде рака“ за да може повторно од нејзиното минаре да се чујат повиците за молитва.

Доколку се изврши реконструкција на првичниот изглед на куполата на оваа еднокатна џамија, која е градена според арапската архитектура, ќе се воочи дека во овој верски објект се вршени истражувања, за што сведочат големите ископини во внатрешноста на објектот. Не можете да пронајдете пат по кој би пристигнале до џамијата,а и дворот на џамијата земјоделците од селото го користат за своите посеви.

Од некогашната влезна капија во дворот на џамијата Коџа Мехмет Беј, денеска се наѕираат само темелите во облик на столбови коишто ги прекрила земјата.

Неодамна, по извршените истражувања, на виделина се појавиле овие темели и големи камења коишто сведочат дека таму на времето постоел шадрван и истовремено укажуваат на фактот дека на тој простор некогаш имало амам и ан.

Милан Јовановиќ, еден од жителите на село Табановце, за Anadolu Agency (AA) изјави дека пред околу еден месец, истражувачка екипа на Министерството за култура на Македонија пристигнала во селото и побарале луѓе кои би им помогнале околу истражувањата во околината на џамијата.

Јовановиќ рече дека расчистувањето на просторот околу џамијата траело околу 20 дена, а тој учествувал во тоа заедно со останатите соселани. „Ни рекоа дека работите се извршуваат со цел џамијата да се земе под заштита или да се изврши нејзина реконструкција“.

„Ја испитуваа цврстината на структурата на џамијата, испитуваа дали темелите се испукани или не, зедоа примероци од градежниот материјал, направија истражувања за процена на годината на изградба“, раскажа Јовановиќ, додавајќи дека досега немало обиди за реконтрукција на џамијата.

Александар Видановиќ, исто така жител на село Табановце кој учествувал во расчистувањето на внатрешноста и околината на џамијата, изјави: „Истражувачката екипа на Министерстото за култура ни рече дека причина за истражувањето била повторната изградба на џамијата“.

Видановиќ истакна дека истражувањата биле со цел да се открие кога е изградена џамијата и кој живеел на тие простори во тоа време. „Се знае дека џамијата е изградена во 15. век, од страна на Коџа Мехмет Беј, но за тоа сѐ уште немаме добиено јасен одговор“, изјави Видановиќ.

Во село Табановце, каде што се наоѓа џамијата, сѐ уште постојат остатоци од анови од османлискиот период. 

Xhamia Koxha Mehmet Bej, e përmalluar për thirrjen e ezanit

Vazhdon të presë për rindërtim xhamia Koxha Mehmet Bej në fshatin Tabanoc të Kumanovës në veri të Maqedonisë, e cila prej një shekulli qëndron e mbyllur për adhurim.

Xhamia e ndërtuar në afërsi të kufirit me Serbinë në vitin 1380, gjatë periudhës osmane, llogaritet si njëra nga xhamitë më të vjetra në Ballkan.

Ndërsa sipas historianit Michel Kill, kjo xhami është ndërtuar me kube në shekullin e 16-të nga ana e Mehmed Pashës nga Kaçaniku.Minarja e xhamisë e cila është në gjendje të shkatërruar në afërsi të rrugës në mes të arave, është pjesërisht e rrënuar, ndërkohë që përreth xhamisë toka është gërmuar dhe janë hedhur mbeturina. Xhamia e braktisur pret “zgjatjen e dorës” për thirrjen e sërishme të ezanit.

Edhe pse xhamia njëkatëshe me pamje të arkitekturës arabe ka arritur ta ruajë formën e kupolës, brenda xhamisë ka gropa të mëdha për të cilat thuhet se janë bërë për qëllime kërkimore. Nuk ekziston asnjë rrugë që shpie deri te xhamia, kurse sipërfaqja përreth saj përdoret për kultivim nga bujqit.Në anën e derës së hyrjes së oborrit të xhamisë Koxha Mehmet Bej e cila aktualisht është zënë nga parcelat, gjenden kolona në formë themeli pjesë të të cilave janë nxjerrë nga nëntoka.

Madje, thuhet se këto themele dhe gurë të mëdhenj të cilët janë nxjerrë pas hulumtimeve të kohëve të fundit në xhami i përkasin shatërvanit i cili një kohë ishte gjendur aty dhe se ka patur një hamam dhe një han.ovanoviç Milan, banor i Tabanocit, në deklaratën për gazetarin e Anadolu Agency (AA) tha se afërsisht para një muaji në fshat ka ardhur një ekip hulumtues nga Ministria e Kulturës e Maqedonisë. Ky ekip ka kërkuar persona që do t’u ndihmojnë në hulumtimin që do të bëhet në lidhje me xhaminë.

Duke theksuar se personalisht ka marrë pjesë në mesin e fshatarëve që kanë punuar për afërsisht 20 ditë në pastrimin e hapësirës që i përket xhamisë, Jovanoviç tha se “Punimet janë bërë për marrjen e xhamisë nën mbrojtje ose për rindërtimin e saj”.“Hulumtuan forcën e strukturës së xhamisë dhe nëse themelet kanë pësuar plasaritje apo jo. Morën mostra nga materiali ndërtimor dhe bënë punime për caktimit e vitit të ndërtimit”, tha Jovanoviç, për të shtuar më tej se deri më sot nuk ka patur asnjë iniciativë për rindërtimin e saj.

Ndërkaq, Aleksandar Vidanoviç, banor tjetër nga Tabanoci i cili ka marrë pjesë në punimet për brendësinë dhe pjesën përreth xhamisë, deklaroi se “Arsyeja e hulumtimit të arkitekturës së xhamisë nga ekipi që erdhi nga Ministria e Kulturës është rindërtimi i xhamisë”.Ai potencoi se hulumtimi është zhvilluar për të mësuar se kur është ndërtuar xhamia dhe kush ka qenë këtu në atë periudhë. “Dihet se xhamia është ndërtuar në shekullin XV në kohën e Koxha Mehmet Beut emrin e të cilin edhe e bart. Megjithatë, ende nuk kemi marrë përgjigje të qartë në lidhje me këtë çështje”, tha Vidanoviç.

Në fshatin Tabanoc ku ndodhet xhamia Koxha Mehmet Bej ende janë të pranishme gjurmët e haneve (bujtinave) nga periudha osmane.

XHAMI E TABANOVCIT THUHET SE ËSHTË NJËRA NDËR XHAMITË MË TË VJETRA NË BALLKAN E NDËRTUAR NGA TREGTARËT ARAB.

Kjo Xhami ndodhet në Tabanovc në mees Preshevës dhe Kumanovës, posa ta kalosh kufirin në mes Serbisë dhe Maqedonisë në anën e djathtë drejtimi për Shkup ndodhet Xhamia e Tabanovcit.

Sipas historianëve xhamia e Tabanovcit konsiderohet njëra ndër xhamitë më të vjetra në Ballkan, e ndërtuar në vitin 890, 400 vite para se të vinin osmanlitë në Ballkan.

Flitet që këtë xhami e kanë ndërtuar tregtarët arab për tu falur dhe për tu lutur pikërisht këtu në Tabanovc, sepse Tabanovci Presheva, Bujanovci janë qendra kryesore që lidhin Lindjen me Perendimin, me siguri tregtarët arab kanë kaluar nëpër këto pjesë të Ballkanit.

Kur ushtarët e Sulltan Muratit u nisën për në betejën e Kosovës kundër kryqëzatave, ata kur e panë këtë Xhami u habitën dhe nga gëzimi e permendën Allahun e Madhërishëm dhe shqiptuan shehadetin.

Kjo Xhami ndodhet 20 kilometra larg në jug të Bujanovcit, sot është në territorin administrativ te Maqedonisë